- H.K.K bu hükmünün uygulanabilmesi yine, ancak, çok faal işleyen bir denetim mekanizması ile mümkündür.
- Bir diğer husus da yetkisi olmadığı halde hayvan deneyleri yapan kurum ve kuruluşlarla ilgilidir. Kanunun bu hükmünün lafzı gayet açık ve yoruma mahal bırakmayacak kadar net olmasına rağmen maalesef bu kural da çiğnenerek hayvan korumada başarısızlığa neden olmaktadır. Şöyle ki, söz konusu hayvan deneylerini yapacak olan kurum önceden yukarıda sayılan prosedürlere uygun olarak gerekli düzenlemeleri yaptıktan sonra hayvan deneylerini yapabilmektedir.
- Buna göre, önceden gerekli işlemleri yapmayan ve kanunen hayvan deneyleri yapma yetkisi bulunmayan kurum ve kuruluşlar çoğu zaman firmalar tarafından yapılan başvurular üzerine yetkisiz oldukları halde, yetkiliymiş gibi bu başvuru üzerine hayvan deneyleri gerçekleştirebilmektedirler. Yani, hayvan deneyi yapabilmek için önceden hayvan deneyi yapmak yetkisine sahip olmak gerekmektedir.
- Etik kurulu oluşturmadığı, gerekli prosedürleri uygulamadığı ve kanunen hayvan deneyi yapma yetkisinin bulunmadığı halde hayvan deneyleri yapan kurum ve kuruluşlara H.K.K. madde 28. fıkra 1. bent f. uyarınca 1000 YTL idari para cezası tatbik edilmektedir. H.K.K.da yer alan her türlü yaptırım yetersiz olduğu gibi bu yaptırım da tabi ki yetersizdir, caydırıcı değildir. Öyle ki, bu 1000 YTL idari para cezası ödeyeceğini düşünen herkes, her türlü kurum ve kuruluş yetkili olmadığı halde cezanın miktarının ve genel olarak kendisinin yetersiz olması hasebiyle hayvan deneyleri yapabilecektir. Hayvan deneyi yapmakta bir beis görmeyecektir.
- Özellikle, kimya deneylerinin yapıldığı laboratuarların denetiminin çok yüksek seviyede yapılması gerekmektedir. Bu laboratuarlara firmalardan LD 50, Draize gibi ölümcül hayvan deneyleri testlerinin yapılması başvurusu gerçekleştiğinde söz konusu bu laboratuarların ne gibi tepkiler verdiği, nasıl davrandığı tam olarak bilinmemektedir. Kimya laboratuarlarında hizmetleri arasında gösterilmemesine rağmen firmaların bu laboratuarlara hayvan deneyi talebiyle başvuruda bulunması halinde ne gibi tepkilerin verildiği, yetkili olmadığı halde hayvan deneyi yapıp yapmadığı hususlarının dikkatle araştırılması gerekmektedir. Üniversitelerin Kimya bölümlerinin laboratuarları gerekli denetim mekanizması işletilerek denetlenmek zorundadır.
- Çünkü bu tür kurumların kendilerini yetkileri olmadığı halde zaten analizler yaptığını hayvan deneyi de yaparsa her hangi bir sakıncasının olmayacağını düşünerek yetkisi olmadığı halde hayvan deneyleri yapmaları ihtimali çok güçlüdür. Kimi hukukçunun bile H.K.K. ve genel olarak Hayvan Hakları Mevzuatı konusunda yeni gelişen, yeni düzenlemeler yapılan bir alan olması hasebiyle bilgi yoksunu olduğu bu dönemlerde bilim adamları ve yukarıda bahsi geçen kimya laboratuarlarının bu düzenlemelerden haberdar olmaması muhtemeldir.
- Bu nedenle H.K.K. un sadece hukukçulara değil, toplumun her kesimine duyurulması, toplumun bu alanda eğitilmesi gerekmektedir. Bu noktada yine en önemli görev görsel ve yazılı basına düşecektir. Ayrıca, bu kanunun tamamı veya ilgili maddeleri broşür halinde getirilerek söz konusu laboratuarlara, eğitim kurumlarına dağıtılabilir.
- Bu şekilde, söz konusu bu şahıs, bilim adamları ve kurum, kuruluşlar bilinçlendirilir. Yetki sınırları konusunda bilgi sahibi olmaları sağlanarak yetkileri olmadığı halde hayvan deneyleri yapmaktan alıkonurlar. Böylece en temel hak olan yaşam hakkının hayvanların elinden bilinçsizce ve bilinçli olarak çekilip alınması hukuk yoluyla engellenmiş olur.
UYARI: bu metin "earthlings" müstear adını kullanan, gerçek kişi hayvan hakları savunucusu olan Ankara Hukuk mezunu hukukçunun hayvan haklarına yönelik 2008 tarihli hukuki çalışmasından alıntıdır. Tüm hakları mahfuzdur. Yalnızca hak sahibi olarak earthlings bu metinden yararlanabilir, kullanabilir, alıntılayabilir ve yayınlayabilir. Earthlings müstear adlı gerçek kişi hariç, kimse bu blog’da yer alan bu metinleri kullanamaz. Bu metin tamamen ve kısmen hiç bir şekilde alıntılanamaz, başka bir yerde yayınlanamaz, kullanılamaz. Hukuka aykırı davranılarak alıntılanması ve başka herhangi bir mecrada yayınlanması halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Staj bitim tezinin tamamı bu linkte: AVUKATLIK STAJ BİTİM TEZİ
- H.K.K. madde 28. fıkra 1. bent f.in ikinci cümlesi çok önemli bir hususu düzenlemektedir. Bu da yetkisi olmadığı halde hayvan deneyleri yapanlara yönelik yaptırımdır. Buna göre, H.K.K madde 9. fıkra 4. uyarınca hayvan deneyleri ancak, deneyleri yapacak kurum ve kuruluşların kendi bünyesinde kurulan Etik Kurulunun nezdinde gerçekleştirilebilecektir. Bu etik kurullarının nasıl oluşturulacağı ise bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenecektir. Uygulamada söz konusu bu etik kurulların deneyleri yapacak olan kurum ve kuruluşun bünyesinde yapılandırılacak olması birçok sakıncayı beraberinde getirmektedir.
- Şöyle ki, söz konusu bu etik kurulunun hayvan deneylerini yapacak olan kurum ve kuruluşun bünyesinde kurulacak olması ve böylece söz konusu kurum ve kuruluştan bağımsız olarak çalışmalarını sürdürmesi, denetimler yapması mümkün olmayacaktır. Nitekim uygulamada da bu sorundan kaynaklanan çözümsüzlük ve hukuka aykırılıklar ortaya çıkmaktadır. Şöyle ki, etik kurulları kanunla belirlenmiş olan görevlerini uygulamaktan kaçınmakta ve de etkisiz olarak sadece kağıt üzerinde kalmaktadırlar.
- Böylece kanunun etik kurullarının kurulmasına yönelik söz konusu düzenleme amacına ulaşamamakta, etik kurulunun işleyişi kanunda öngörüldüğünden uzak kalmakta, sadece formalite olarak süregelmektedirler. Bu durumda yine kanuna aykırılıktan kaynaklandığı üzere hayvan koruması tam olarak gerçekleşmemekte, hayvanlar üzerinde deneyler kanuna aykırı olarak gerçekleştirilmektedir. Bu maddenin tamamen iptal edilerek bu hususta yeni düzenlemeye gidilmesini zorunlu kılmaktadır. Şöyle ki, etik kurullarının kanunla öngörüldüğü üzere çalışmalarını yürütüp yürütmediği ancak ve ancak etik kurulunun dışarıdan müdahale edebilme yetkisi olan ve bağımsız bir kamu kuruluşu olarak oluşturulması halinde denetim mekanizmalarının ve yerel yönetim kontrollerinin yapılması halinde mümkündür.
- Bu maddede önemli bir husus ta söz konusu bu canlı hayvan deneylerinin ancak ve ancak kanunla öngörülen düzenlemelere uygun olarak gerekli izinleri almış, bakanlıkça öngörülen yönetmelikteki unsurlara uymak suretiyle etik kurulu oluşturmuş ve tam yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından gerçekleştirilecek olması aksi takdirde H.K.K. madde 28. fıkra 1. bent f. e göre idari para cezası ile yaptırım uygulanacağı faktörüdür. Bu husus çok önemlidir.
- Çünkü, Türkiye’de birçok kurum ve kuruluş 5159 sayılı H.K.K.un çıkarılmasından önce ve sonra, kanunun bu hususta gerekli yasakları öngörmesine rağmen kanuna aykırı olarak hem bilimsel olmayan amaçlarla, hem de yetkileri olmadığı halde hayvan deneyleri yapılmaktadır. Hatta bu durum son derece olağan görülmektedir. Kanunla belirlendiği üzere hayvan deneyi yapacak olan kurum ve kuruluşlarda görev yapacak olan şahısların veteriner, doktor gibi tıp bilgisine sahip bireyler olması gerekmektedir.
- Maalesef, uygulamada hayvan deneyleri yapan kurum ve kuruluşlarda faaliyetlerde bulunan ve hayvan deneyi yapan şahısların çoğunluğu tıp bilgisinden yoksun kimselerdir. Kanunun hayvanları koruma amacıyla, deneylerin yapıldığı sırada tıp bilgisi olan birinin hayvanların acı çekmesini engellemesi, ölümünün acı çekmeden gerçekleşmesi v.b. diğer hususlarda önemli görevler üstlenerek, bu konularda hayvanların korunmasına dikkat edeceği hususlarının önemine binaen daha insani boyutta deneyleri yapabileceğini öngörerek böyle bir koşul getirmiş olmasına rağmen uygulamada bu koşula kesinlikle uyulmamakta, hayvan deneyleri tıp bilgisinden yoksun kimselerce çoğu zaman yapılmaktadır.
- Bu durum da tabi ki, H.K.K.un düzenlemelerine aykırılık teşkil etmekte ve de söz konusu deney hayvanlarının zaten çektikleri acıyı katlamakta, kanunla öngörülen hayvan ölürken bunun farkında olmadan ölmelidir kuralını da çiğnenerek acı içinde öldürülmektedirler.
UYARI: bu metin "earthlings" müstear adını kullanan, gerçek kişi hayvan hakları savunucusu olan Ankara Hukuk mezunu hukukçunun hayvan haklarına yönelik 2008 tarihli hukuki çalışmasından alıntıdır. Tüm hakları mahfuzdur. Yalnızca hak sahibi olarak earthlings bu metinden yararlanabilir, kullanabilir, alıntılayabilir ve yayınlayabilir. Earthlings müstear adlı gerçek kişi hariç, kimse bu blog’da yer alan bu metinleri kullanamaz. Bu metin tamamen ve kısmen hiç bir şekilde alıntılanamaz, başka bir yerde yayınlanamaz, kullanılamaz. Hukuka aykırı davranılarak alıntılanması ve başka herhangi bir mecrada yayınlanması halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Staj bitim tezinin tamamı bu linkte: AVUKATLIK STAJ BİTİM TEZİ
