Tavşan hastalıkları - 4. yazı

veteriner olmayanlar tarafından önerilerde bulunmanın veteriner olanları rahatsız etmiş olduğu hastalıklar.
veteriner olanların ne kastettiğini anlıyorum, hayvanların yararına bir eylemde bulunmak isterken zarar vermek söz konusu olabilir tedavi yöntemi önerirken. açıkçası ben de başlığı açmadan önce bu hususu çokça düşündüm. yalnız, türkiye'de tavşan hastalıklarına yönelik bilgi sahibi olmadıklarını açıkça belirtmekten çekinmeyen, hasta tavşanı tedaviden kaçınan veterinerlerin sayısının azımsanmayacak kadar çok olması hasebiyle, gerekli uyarılarda bulunarak başarıya ulaşmış tedavileri aktarmayı hayvan hakları adına yararlı buldum.
özetle, "veterinere gitmeye gerek yok, hiç masraf yapmayın, işte size tedavi yöntemi bu, bunu yapın" denmesi ve hasta yakınının hastasını vet.e götürmeyerek söz konusu öneriyi uygulaması durumunda hukuki sorumluluk söz konusu olur. ancak, ben hayvan hakları mevzuatında uzman bir hukukçu olarak mesleğimi yaparken çeşitli otopsi raporları, vet. görüşleri, yanlış ve doğru tedavi yöntemlerine yönelik çok geniş bir bilgi ve deneyime sahip oldum, bu nedenle türkiye'de tavşan uzmanı vet. bulma zorluğu yaşandığı için tavşanını kaybetmemeleri adına tavşan sahiplerine bu bilgilerle yardımcı olmayı amaçladım. buna göre, mutlaka tavşan uzmanı vet.e gidilmesi gerektiğine, böyle bir vet. bulunmaması halinde başkaca bir çare yoksa, uygulamada başarıya ulaşmış bu önerilere kulak verilmesi gerektiğine yönelik uyarılarla birlikte bu verileri yayınlamanın hem hukuki sorumluluğuma, hem de hayvan haklarına uygun olacağına karar verdim.
yani, bu eylemi bir çeşit adli tıp kapsamında düşünebiliriz. şöyle ki, tıp ve hukuk öğrencileri olarak ortak dersimiz "adli tıp"tır ve aynı sorular çıkar sınavlarda mesela. yani, bir hayvanın vet. hatası ile kaybının hukuki takibinde, otopsi raporlarını ediniyor, bu kaybın neden kaynaklandığına, uygulanan yanlış tedaviye ve uygulanması gereken doğru tedaviye yönelik hukuki bilgilerle birlikte veterinerlik verilerine de ulaşıyorum. bu nedenle daha fazla bilgi sahibi olmak için zorunlu olarak, mesleğim gereği veterinerlik alanında çok fazla araştırma yapıyorum, bilimsel makaleler ve kitaplar okuyorum. tüm bu belirtilen başarıya ulaşmış tedavi yöntemleri çeşitli tavşan sahiplerinin hasta tavşanlarını tedavi ettirirken gerçekleşmiş bulunan vakalardan alıntılardır.
entrynin bu kısmı ilgili yazara attığım mesajdan alıntıdır, kendi mesajım olduğu için tekrar aynı hususu baştan yazmamak için buraya eklemekte beis görmedim. özetle, bir başkasının mesajını yayınlamak yasak, kendi mesajını yayınlamak yasaldır. bunu da ekleyeyim.
ilgili yazarın, nick altı entrymde belirttiği "sadece ampirik yani kendi tavşanına iyi geldiği için size öneriyor", "şimdi eartlings i de anlıyorum. malpraktis (malpractice) yüzünden çok sevdiği bir canı, tavşanını kaybetmiş. ama bunun acısıyla yanlış yola sapmanın anlamı yok. kendisi hekimlik yapmaya çalışmak yerine yok mu bundan anlayan diye sorsa eminim tavşan konusunda uzman pek çok veteriner hekim bulabilirdi. ki kendi mesleği icabı hukuka başvurabilirdi." - bu kısmın gerçeği yansıtmadığını belirtmek isterim.

tüm hayvanlar arasında en fazla eziyete maruz kalan (hayvan deneylerinde kullanılmaları, kürk ve et hayvanı olarak istifade edilmeleri, haliç tavşanları v.s. gibi nedenlerle) hayvanlar olduğundan en fazla sevdiğim, adeta zaafım bulunan, bana göre yer yüzünün melekleri olmalarına ve de inşallah yakın bir tarihte türkiye'de bulunmaması hasebiyle tavşan kurtarma ve rehabilite bakımevi (yönetiminde tavşan hastalıkları alanında uzman bir veteriner hekimin bulunacağı) açmak gibi hedefim olmasına rağmen, tavşanım bulunmadığını, hukuki danışmanlık yaparken bu vakalarla karşılaştığımı, tüm bu bilgi ve deneyimlerin bu tür vakalarda hukuki danışmanlık yaparken ve de avukatlık staj bitim çalışmamın konusu olması hasebiyle yaptığım araştırmalar sonucunda edindiğimi bir kez daha belirtmek isterim. zira, bu iki durum arasında çok fark var.

sözlükte tavşan hastalıkları alanında bilgi ve deneyim sahibi veteriner hekimlerin bulunması halinde, bu hekimlerin çeşitli makalelerden kopyala yapıştır değil, bizzat kendi deneyimleri ve bilgilerini aktarmalarının hayvan hakları adına son derece faydalı olacağını eklemek isterim.
türkiye'de benim bildiğim kadarıyla egzotik hayvan olarak nitelendirilen tavşanların hastalıkları alanında uzman ve bildiğim kadarıyla tek tavşan hastalıkları kitabının yazarı ankara üniversitesi veterinerlik fakültesi öğretim üyesi prof. dr. arif kurtdededir. ankara'da ve çevresinde bulunan tavşan sahiplerinin tavşanlarının her türlü hastalığında bu fakülteye ve bu hocaya müracaat etmesini öneririm.

Tavşan hastalıkları - 3. yazı

(bkz: ishal)
tavşanlar son derece hassas yapıda hayvanlar olduklarından, sıklıkla yakalandıkları sindirim sistemi hastalıkları da bu hastalıklar arasındadır. şöyle ki, tavşanlar hem, virüs, mikrop, bakteri kaynaklı, hem de aşırı sebze tüketimine bağlı (hele de bir kaç aylıklarsa) ishal geçirebilirler.
tavşanınızın aniden ishal olması durumunda yapılması gereken ilk işlem, dışkı örneğini bir kaba koyarak bulunduğunuz ilde veteriner fakültesi varsa buradaki laboratuvarda, yoksa en iyi ve kapsamlı veteriner kliniğinde tahlil yaptırılmasıdır. buna göre, tahlil sonucunda koksidiyoz, toksoplazma veya bağırsak florasının çok fazla antibiyotik kullanımına bağlı (oksitetrasiklin - vitaform, baytril - enrofloksasin gibi) hasar görmesi veya genelde olduğu gibi, en kötüsü bilgisiz bir veterinerin tavşanlara asla ve kat'a penicillin içerikli iğne, merhem, pomad veya oral uygulanamayacağını, tavşanların penicillin için hedef tür olmadığını ve tavşanlarda penicillin uygulamasının ölüme sebebiyet vereceğini bilmemesi ve penicillin uygulaması sonucunda bağırsak florasının tamamen çökmesi, son derece büyük hasar alması ve de penicillin sonucunda tavşanın ciddi zehirlenmiş olması durumlarında bağırsak florasının onarılması amacıyla uygulanacak en iyi ilaç, tavşan hastalıklarında bilgili bir veterinerin önereceği diğer ilaçlarla birlikte reflordur.
reflor biraz suyla karıştırılarak şırıngayla ağızdan içirilmek suretiyle tavşana verilir. günde bir şase uygulaması yeterlidir, en iyi sonuç için bir şase ikiye bölünerek iki kerede verilebilir, sabah ve akşam uygulaması şeklinde.
aşırı sebze tüketimi sonucunda yine tavşan ishal olmuşsa en iyi ilaç yine reflor'dur.
reflor sayesinde tavşanın zarar gören bağırsak florası hızla onarılır, ishal durur, tavşan da elektrolit kaybı sonucunda ölmez.
yalnız, penicillin zehirlenmesi vakalarında bağırsak çoğunlukla onarılamayacak kadar hasar gördüğünden, tavşan bir kaç gün içinde zehirlenme sonucunda elektrolit kaybederek ölür.

bir tavşanınız varsa, tavşan hastalıklarında bilgili bir veteriner arıyorsanız yapmanız gereken bulduğunuz veterinere tavşanlara penicillin uygulanıp uygulanmayacağını sormaktır. veteriner uygulanabileceğini belirtirse, tavşanınızı kucakladığınız gibi o klinikten çıkıp kaçarak uzaklaşın. tavşanlara asla penicillin uygulanmaz, penicillin tavşanlar için öldürücüdür. zaten, hayvan sağlığında kullanılan penicillin ve türevlerini içeren ilaçların prospektüsünde "hedef olmayan türlere uygulamayın" bölümü altında hedef olmayan tür olarak tavşan da sayılır ve bu ilaçların tavşanlara uygulanmasının öldürücü olacağı belirtilir.
bir hukukçu olarak benim bile bildiğim bu hususu türkiye'de maalesef, veterinerlerin çoğunluğu bilmez, tavşanlara hedef tür olmamalarına rağmen penicillin içerikli ilaç uygulayarak ölümüne sebebiyet verirler.
çok sevdiği can dostu tavşanını veteriner hatası sonucunda penicillin uygulanması ile kaybeden bir hayvan hakları savunucusunun tarafıma uzun süre önce ilettiği ve danışmanlık hizmeti sunduğum bir vaka ile ilgili detaylı bilgiyi daha sonra entryye ekleyeceğim.
unutmamak lazım, veteriner hatası ile evcilinizi kaybetmeniz halinde başvurabileceğiniz hukuki yollar var, nasıl ki insan türünden bir yakının doktor hatası ile kaybedilmesi halinde gerekli hukuki yollara başvuruluyor, aynı şekilde hayvanları da koruyan hayvan hakları mevzuatı var ve bu mevzuata göre evcilinizin hakkını arayabilir, bilgisiz veterinerlerin gerekli yaptırımlara tabi tutulmalarını sağlayabilirsiniz. veteriner hatası ile evcilin kaybedilmesine yönelik ayrı bir başlık altında detaylı bilgilendirme entrysi gireceğim inşallah, en kısa zamanda.

Tavşan hastalıkları - 2. yazı

belirttiğim gibi türkiye'de veteriner hekimlerin bilgisiz oldukları hastalıklardır. hem tavşan hastalıkları, hem de genel olarak tavşanlar hakkında bilgisizler türkiye'deki veteriner hekimler. bu sorunun giderilmesi de sadece veterinerlik fakültelerinde gerekli düzenlemelerin yapılması ve geleceğin hekimlerinin her alanda bilgi sahibi olmasının zorunlu hale getirilmesi ile mümkün olacaktır. o zamana kadar türkiye'de pet olarak tavşan besleyen tavşan dostları maalesef hekimlerin bilgisizliği karşısında çaresiz kalmaya ve can dostlarını kaybetmeye devam edecektir.
bu nedenle tavşan dostlarına özellikle ingilizce kaynakları araştırmasını, bu hastalıklar hususunda bolca yabancı dilde basılan kitapları okumasını ve can dostunun ihtiyaçları ve hastalıkları hususunda bilgi sahibi olmasını önermekteyim. şimdilik, can dostları yalnızca kendi bilgilerinin sayesinde kurtulabilecektir çeşitli hastalıklardan.
yine bir vakada, bulunduğu ilin en iyi pet hastanesine tavşanını götüren bir tavşan dostu, veteriner hekimin "maalesef, tavşanlar hakkında bilgi sahibi değilim, ben kedi ve köpek uzmanıyım. buraya her yıl yüzlerce kedi ve köpek gelmesine rağmen, senede bir tavşan bile gelmiyor. bu nedenle tavşan hastalıkları hususunda bilgi edinmemiz gerekmiyor. (özetle, tavşan hastalıklarında gelir yok, kedi ve köpek hastalıklarında var, bu nedenle senede bir tavşan gelecek diye niye uğraşıp bilgi edineyim? diyor meali bu şekilde). sadece röntgen çekebilirim, başka da bir işlem yapamam maalesef diyor. kedi ve köpek getirin, başından girip ayağından çıkayım, ama tavşan konusunda hiç bilgim yok diyor."
beni asıl endişelendiren şu: tavşan sahibi çaresizce veteriner hekime bakıp bir çare üretmesini, tavşanını kurtarmasını bekliyor, ama veteriner hekim gayet rahatça, hasta yakınının endişelerini hiçe sayarak "bilmiyorum" diyebiliyor. bu gerçekten çok korkunç bir durum türkiye'de veteriner hekimlerin bilgi eksikliğini ve türkiye'de veterinerlik fakültelerinde verilen eğitimin kalitesini göstermesi bakımından.

ek bilgi: 
bu sitede tavşan hastalıklarında uygulanan ilaçlar tavşanın kilosuna göre otomatik olarak dozaj hesaplaması yapıyor. tavşan hastalıklarında bilgili bir veteriner bulamazsanız (ki, bulamayacağınızı biliyorum) veya veterineriniz gerekli dozajı dahi ayarlayamayacağını, bilgisi olmadığını belirtirse, bu durumda bu linkteki otomatik ilaç dozajı ayarlamasından yararlanarak tavşanınızın kilosuna göre gerekli dozajı bulabilirsiniz.
artık bu durumda iş size düşüyor, yeter ki, tavşanınızı kaybetmeyin veteriner hekimlerin bilgisizliği yüzünden. olur da kaybederseniz, hukuken haklarınız olduğunu bilin ve kaybettiğiniz can dostunuzun hakkını hukuki yollardan arayın.

Tavşan Hastalıkları - 1. yazı

bağırsak ve karaciğer formu olmak üzere iki formu bulunan ve tedavi edilmediğinde veya gerekli şekilde yada türkiye'de faaliyette bulunan veterinerlerin kedi ve köpek hastalıklarında uzmanlaşması ve üzerlerinde gereksiz yere milyonlarca deneyler yaparak işkence etmelerine rağmen, kedi ve köpek gibi pet hayvanı olarak beslenen tavşanların hastalıkları ve tedavisi hususunda bilgi sahibi olmayan ve bilgi sahibi olmadıklarını da gayet pişkince itiraf etmekten çekinmeyen veterinerlerin, sıkça görüldüğü üzere yanlış tedavi uygulaması durumunda tavşanlar için öldürücü olabilen koksidiyoz hastalığının da içinde bulunduğu tavşanlara özgü hastalıklar.
daha önce de belirttiğim gibi türkiye'de fakülteler de dahil, özel ve kamu veteriner kliniklerinde tavşan sahipleri büyük bir çaresizlikle karşılaşmakta, türkiye'deki veterinerlerin sadece kedi ve köpek hastalıkları alanında uzmanlaşmayı seçmesi nedeniyle hasta tavşanlarını tedavi ettirememekte, hatalı ve eksik tedavi veya tedavisizlik nedeniyle tavşanlarını kaybetmektedirler. hayvan hakları alanında uzman bir hukukçu olarak az da olsa hasta tavşanını veteriner kusuru nedeniyle kaybeden hasta yakınları ile karşılaşmakta ve bu nedenle bu hususta doğru tedavinin uygulanmasına yönelik bilgi sahibi olmaktayım. "az da olsa" ile kastım şu: bu tür vakaların son derece yaygın olmasına rağmen, türkiye'de hayvana verilen değerin azlığı sebebiyle, hasta petini veteriner hatası sonucunda kaybeden insanların hukuki yollara başvurmamasıdır, bu tür vakalarda maalesef çok az insanın hukuki yola başvurarak veteriner hatası sonucunda kaybettiği hasta evcilinin hakkını aramaktadır.
özetle, bu hususta uzun süreli araştırmalar ve çalışmalarım sonucunda edindiğim bilgi ve tecrübeyle tavşan hastalıklarına yönelik doğru tedavi yöntemlerini tavşan sahiplerine yardımcı olması ve yol göstermesi amacıyla bu başlık altında aktaracağım.
veteriner hatası ile hasta tavşan, kedi, köpek v.s. evcilini kaybedenlerin takip etmesi gereken hukuki yolu bir başka entrymde göstereceğim.

koksidiyoz belirttiğim gibi tavşanlar için son derece ölümcül bir hastalıktır. bu hastalığın tespiti tavşanın dışkısının laboratuvar tahlilleri ile yapılmaktadır. genellikle olduğu üzere pet shop'tan bir tavşan alındığında, ilk yapılması gereken tavşanın dışkısını bulunduğunuz ildeki varsa veteriner fakültesi laboratuvarında, fakülte yoksa en kapsamlı hayvan hastanesinde tahlil ettirmektir.
tahlil sonucunda tavşanınızın koksidiyoz hastası olduğu ortaya çıkarsa, bu durumda tavşan hastalıklarında bilgili bir veteriner bulup ondan tedavi yöntemini öğrenin. muhtemelen, tavşan hastalıklarında bilgili bir veteriner bulamazsanız (ki, mesleki deneyimimle bulunmayacağından eminim) koksidiyoz hastalığının tedavisinde olumlu sonuç vermiş bulunan bu tedavi yöntemini uygulayın:
1. baycox ilacını edinerek tavşanın kilosuna göre dozu ayarlayarak ağızdan şırınga ile vermek suretiyle tedaviye başlayın. baycox ilacı toltrazuril diye bir etken madde içermektedir, tavşan koksidiyozunda son derece etkilidir, genelde 3-5 günlük bir uygulama tavşanı tamamen iyileştirmekte, dışkı tahlillerinde koksidiyoz belirtilerine rastlanmamaktadır.
2. koksidiyoz hastalığının ortaya çıkardığı sekonder (ikincil) enfeksiyonların önlenmesi için bactrim iğnesi yine tavşanınızın kilosuna göre dozaj ayarı yapılarak uygulanır.
3. nekahat döneminde iştahsız olduğu için yiyecek ve su tüketmekten kaçınan tavşanınıza destekleyici olarak b12 vitamin ampulü uygulanır. berovit ve armavit b gibi vitamin kompleksleri bunun için idealdir. su tüketiyorsa suyuna da damlatılarak uygulanabilir, ama etkili sonuç vermesi bakımından iğne olarak uygulanması daha iyi.

bana ulaşan bir vakada (hatalı koksidiyoz tedavisi sonucunda tavşanın kaybının hukuki yoldan takibinin yapılması) baycox gibi bu hastalıkta son derece etkili ilacı değil, bilgisizliği sonucunda (sulfamezatin uygulanmış bu vakada ve başarısız olunmuş tedavide) tavşan kaybedilmiş. buna göre tam 10 gün boyunca sulphamezatin ilacı uygulanan koksidiyoz hastası tavşanın tahlil sonuçlarında hastalık yapıcı oositlerin son derece fazla olduğu, hiç bir şekilde azalmadığı görülmüş, bu tavşanın kaybından sonra bilgisiz veterinerin bu başarısız tedavisinden vazgeçilmiş, parazit uzmanı bir veteriner hekimin önerisiyle baycox'a başlanmış ve diğer tavşan bu tedavi sonucunda kurtulmuş).
özetle, koksidiyoz tedavisinde bu yöntem son derece başarılı sonuçlar vermiş bir yöntemdir, tavşan dostlarına böyle bir vakayla karşılaşmaları durumunda bu yöntemi takip etmelerini önermekteyim.

önemli: tavşanlar yapıları gereği hareketli ve sürekli yiyecek ve su tüketen hayvanlardır. bir tavşan sahibinin tavşanının uzun süreli durağanlığı, sabit şekilde oturması veya yatması, özetle hareketsiz kalması, bir kaç saat içinde yiyecek ve su tüketmemesi gibi olumsuz durumları tespit etmesi halinde yapması gereken ilk işlem hemen tavşanı taşıma çantasına koyarak tavşan hastalıkları alanında bilgili bir veteriner hekime yada bir veterinerlik fakültesine götürmektir. burada uzman hekimler gerekli tetkik, tahlil, muayene, teşhis ve tedavileri yapacaklardır. tavşan hastalıkları alanında uzman veteriner hekim ve veterinerlik fakültesi öğretim görevlisi veteriner hekimlerinin önerilerini dikkate almak ve onların uygun gördükleri tedavileri uygulamak gerekmektedir. bu tür bir uzman veteriner hekimin bulunmaması, veterinerlik kliniklerine ve fakültelere gidilmesine rağmen veteriner hekimlerin tavşan hastalıkları alanında bilgi sahibi olmadıklarını belirterek tedaviden kaçınması, tavşanın kaybedilme noktasına gelinmesi halinde önerim, güvenilir yabancı kaynaklar (çeşitli bilimsel makaleler, tavşanlar alanında uzman veteriner hekimlerin önerileri ve de yerli ancak çok güvenilir kaynaklar - başarıyla ulaşmış tedavi örnekleri gibi) dikkate alınarak tavşanın kurtarılmaya çalışılmasıdır.
hiç bir şekilde bir veteriner kliniği veya veteriner fakültesine başvurulmadan, ilk kaynak olarak internet bilgilerinden yararlanılmaması gerektiğini, mutlaka ilk önce hasta tavşanın uzman veteriner hekim ve en iyisi veteriner fakültelerine götürülmesi gerektiğini evleviyetle bildiririm.
kedi ve köpeklere göre çok daha uygun fiyata alınmış olması hasebiyle tavşanına fazla masraf yapmak istemediği için veterinerliklere müracaat etmeyip, kendi kendine tedavi etmeye çalışmak veya veterinerliklere götürülmesine rağmen, yine aynı nedenle veteriner hekimin talep ettiği tetkiklerden kaçınmak gibi davranışların hasta sahibinin hukuki sorumluluğunu ortaya çıkaracağını belirtirim. tavşanlar da kedi ve köpekler gibi değerli hayvanlardır, yaşam hakları vardır ve hastalanmaları halinde hasta yakınları tarafından veterinerliklere götürülerek tedavi ettirilmeleri zorunludur.
aksi takdirde tavşan sahibinin hukuki sorumluluğu ortaya çıkar: hayvana sahibinin eziyet etmesi.